1η Μάη αφιερωμένο στους Αγωνιστές του λαϊκού Αγώνα (Λαμπράκη, Αλ. Παναγούλη κ.ά.)

Η Α' Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης ένα ιστορικό ορόσημο

Τριγάζης Πάνος

"Εκάστην Τετάρτη 5-7 μμ, ο κ. Λαμπράκης 

δέχεται τους απόρους ΔΩΡΕΑΝ"

«Προβάδισμα του νου Πυξίδα αγώνα

Ο Γρ. Λαμπράκης, διασπώντας τον πρωτοφανή αστυνομικό κλοιό. Μετά τη διασταύρωση της Ραφήνας απέκτησε και τρεις συνοδοιπόρους, απλούς αγωνιστές, τους Παντελή Γούτη, Ανδρέα Μαμμωνά και Μπάμπη Παπαδόπουλο. Εννοείται ότι τον συνόδευε διαρκώς ισχυρή αστυνομική δύναμη και πολλοί δημοσιογράφοι

Η Χιροσίμα, το Ολντερμάστον

Και του κόσμου οι Μαραθώνες»

                                (Τεύκρος Ανθίας)

Σαν σήμερα, πριν από 50 χρόνια, γραφόταν μια λαμπρή σελίδα στην ιστορία του ελληνικού κινήματος ειρήνης με την πραγματοποίηση της πρώτης Μαραθώνιας Πορείας, της οποίας ηγήθηκε ο θαρραλέος αγωνιστής Γρηγόρης Λαμπράκης, αντιπρόεδρος της ΕΕΔΥΕ, βουλευτής της Αριστεράς στην Α' Πειραιά (συνεργαζόμενος με την ΕΔΑ), πολυβαλκανιονίκης και υφηγητής της Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Πηγή έμπνευσης για την Α' Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης ήταν η πορεία από το Ολντερμάστον στο Λονδίνο (80 χιλιόμετρα) του βρετανικού κινήματος «Εκστρατεία για τον Πυρηνικό Αφοπλισμό» (CND), στην οποία το 1961 είχε πάρει μέρος ο συντάκτης του περιοδικού Γιάννης Θεοδωράκης «Δρόμοι της Ειρήνης» και το 1962 ο αρχισυντάκτης του ίδιου περιοδικού Μάρκος Δραγούμης.

Στο μεταξύ, είχε πάρει μεγάλη ανάπτυξη στην Ελλάδα το κίνημα της νεολαίας, με συνθήματα το 1-1-4 και το «15% για την Παιδεία», το οποίο πρωτοστατούσε και στον γενικότερο αγώνα για την ειρήνη και τη δημοκρατία.

Στην πορεία Ολντερμάστον - Λονδίνο (βλέπε φωτό) του 1963 (12-14 Απριλίου) είχε πάρει μέρος και ο ίδιος ο Λαμπράκης, μαζί με τους Μανώλη Γλέζο, Λεωνίδα Κύρκο, Σπύρο Λιναρδάτοκαι την Μπέτυ Αμπατιέλου, καθώς και με πολλούς Έλληνες και Κύπριους του Λονδίνου, μεταξύ των οποίων ο γνωστός Κύπριος ποιητής Τεύκρος Ανθίας, ο οποίος είχε έρθει να πορευτεί και από τον Μαραθώνα, συνοδεύοντας τον Λαμπράκη κατά την επιστροφή του από το Λονδίνο. Ο Γρ. Λαμπράκης είχε φέρει από το Ολντερμάστον και το -πασίγνωστο πλέον- πανό που κρατούσε σ' όλη τη διάρκεια της τετραήμερης πορείας, με τη λέξη ΕΛΛΑΣ στη μία πλευρά και GREECE στην άλλη.

Με το πανό αυτό στα χέρια του, ο Γρ. Λαμπράκης κατέβηκε τα σκαλιά του Τύμβου του Μαραθώνα, ώρα 8 το πρωί της 21ης Απριλίου 1963, για να ξεκινήσει την πορεία του προς την Αθήνα.

Ξεκίνησε, λοιπόν, τον Μαραθώνιό του ο Γρ. Λαμπράκης, διασπώντας τον πρωτοφανή αστυνομικό κλοιό. Μετά τη διασταύρωση της Ραφήνας απέκτησε και τρεις συνοδοιπόρους, απλούς αγωνιστές, τους Παντελή Γούτη, Ανδρέα Μαμμωνά και Μπάμπη Παπαδόπουλο.Εννοείται ότι τον συνόδευε διαρκώς ισχυρή αστυνομική δύναμη και πολλοί δημοσιογράφοι.

Απαγορευμένη πορεία

Η πορεία είχε απαγορευτεί από την τότε κυβέρνηση Καραμανλή, η οποία είχε συλλάβει και απελάσει και τους Βρετανούς αγωνιστές της ειρήνης που είχαν έρθει στην Αθήνα για να συμπαρασταθούν και να συμπορευτούν. Ανάμεσά τους και ο Πατ Ποτλ, γραμματέας του νομπελίστα φιλοσόφου και ηγέτη του διεθνούς αντιπυρηνικού κινήματος Μπέρτραντ Ράσσελ.

Αντιλαμβάνεται κανείς μέσα σε ποιο κλίμα οργανώνεται η πορεία του Μαραθώνα. Η αντικομμουνιστική υστερία είχε φτάσει στο κατακόρυφο, αλλά οι οργανωτές δεν είχαν πτοηθεί ούτε στιγμή, ιδιαίτερα οι νέοι που τότε στελέχωναν την Κίνηση Νέων «Μπέρτραντ Ράσσελ» για την Ειρήνη και τον Αφοπλισμό, που είχε πρόεδρο τον Μιχάλη Περιστεράκη γεν. γραμματέα τον Νίκο Κιάο.

Επέμεναν -λοιπόν- οι οργανωτές στην πραγματοποίηση της πορείας που στις συνθήκες εκείνης της εποχής ήταν μια μεγάλη πράξη πολιτικής ανυπακοής στην κυβερνητική απαγόρευση, στην αντικομμουνιστική υστερία και στην τρομοκρατία.

Απύραυλη Βαλκανική

Ταυτόχρονα, ήταν ένα ισχυρό μήνυμα υπέρ της ειρήνης στα Βαλκάνια, όπου τότε η Ελλάδα αποτελούσε σημαντικό πιόνι στη σκακιέρα του «ψυχρού πολέμου», καθώς το επίσημο δόγμα της εξωτερικής της πολιτικής ήταν ο «από Βορρά κίνδυνος». Γι' αυτό και ανάμεσα στα κύρια συνθήματα της Μαραθώνιας Πορείας ήταν η απομάκρυνση των αμερικανικών βάσεων από την Ελλάδα και η δημιουργία απύραυλης Βαλκανικής, αιτήματα που κυριάρχησαν και στη μεταδικτατορική περίοδο, μέχρι τη λήξη του ψυχρού πολέμου.

Βεβαίως, ανάμεσα στα κύρια αιτήματα της πορείας ήταν και η δημοκρατία, ο τερματισμός του ολέθριου ανταγωνισμού των εξοπλισμών, η υπεράσπιση της ανεξαρτησίας της Κύπρου και του δικαιώματος του λαού της στην αυτοδιάθεση.

Η πρώτη Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης αποτέλεσε την αφορμή να εκδηλωθεί ένα ευρύ διεθνές κίνημα αλληλεγγύης με τους αγώνες του ελληνικού λαού για δημοκρατία, εθνική ανεξαρτησία και ειρήνη.

"Θα συλληφθεί και ο Ράσσελ"

Ο ίδιος (ο 90χρονος τότε) Μπέρτραντ Ράσσελ είχε δηλώσει ότι θα ερχόταν για να πορευτεί από τον Μαραθώνα, ώστε να διαμαρτυρηθεί εμπράκτως για την απαγόρευση της πορείας από την κυβέρνηση Καραμανλή. Και τι είχε απαντήσει ο τότε Σίμος Κεδίκογλου, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Αχ. Γεροκωστόπουλος στην ερώτηση τι θα έκανε η κυβέρνηση αν ερχόταν ο Ράσσελ. Είχε πει το αμίμητο «Θα συλληφθεί και ο Ράσσελ». Τελικά, ο Ράσσελ έστειλε τους αντιπροσώπους του (ανάμεσα τους και τον βουλευτή του Εργατικού Κόμματος Μάλκολμ Μακιμίλαν) και δεν ήρθε ο ίδιος. Έτσι, απέφυγε η τότε κυβέρνηση ακόμα έναν διασυρμό.

Τελικά, η πορεία είχε δύο κατευθύνσεις. Άλλοι, με πρώτο τον Λαμπράκη, ξεκίνησαν από τον Τύμβο του Μαραθώνα. Άλλοι συγκεντρώθηκαν στους Αμπελόκηπους για να σπάσουν την απαγόρευση πορευόμενοι αντίστροφα, από την Αθήνα στον Μαραθώνα. Εκεί βρέθηκαν και οι Μ. Θεοδωράκης, Μιχ. Περιστεράκης, Μ. Αργυράκης, Αλέκος Αλεξανδράκης και Αλίκη Γεωργούλη, οι οποίοι και συνελήφθησαν. Εκεί και δύο από τους Βρετανούς αγωνιστές, οιΤσέιμπερς και Ποτλ, που δεν είχαν συλληφθεί και απελαθεί τις προηγούμενες μέρες. Έτσι μπόρεσαν να γράψουν για την πορεία στο διεθνή τύπο και να τροφοδοτήσουν με ειδήσεις τους ξένους ανταποκριτές για τα περιστατικά και τις συνθήκες πραγματοποίησής της. Ας σημειωθεί ότι η εφημερίδα του Βρετανικού κινήματος CND Peace News είχε τιτλοφορήσει ως εξής το σχετικό ρεπορτάζ: «Greece March Success», δηλαδή «Επιτυχία της ελληνικής πορείας».

Η σύλληψη του Λαμπράκη

Και ο ίδιος ο Γρ. Λαμπράκης, ο θριαμβευτής του Μαραθωνίου της Ειρήνης, ο οποίος είχε συλληφθεί πριν από την Αγ. Παρασκευή και δεν μπόρεσε να τερματίσει, πήγε, όταν αφέθηκε ελεύθερος, στα γραφεία της ΕΕΔΥΕ απ' όπου έστειλε τηλεγραφήματα, γράφοντας: «Πόθος δημοκρατικού λαού μας διά πορείαν Ειρήνης Μαραθών Αθήνας επραγματοποιήθη».

Έναν μήνα μετά (22 Μαΐου 1963) ο μαραθωνοδρόμος της ειρήνης δολοφονήθηκε στη Θεσσαλονίκη από το φασιστικό παρακράτος, με τη συνενοχή και του επίσημου κράτους αστυνομίας κ.ά.).

Η δολοφονία του προκάλεσε παγκόσμια συγκίνηση και λαϊκό ξεσηκωμό σ' όλη την Ελλάδα, ιδιαίτερα από την ελληνική νεολαία. Έτσι γεννήθηκε η Δημοκρατική Κίνηση Νέων «Γρηγόρης Λαμπράκης», που ιδρύθηκε αρχές Ιουνίου του 1963 με πρωτοβουλία του Μίκη Θεοδωράκη. Έτσι έγινε ο «Ελληνικός Μάης» του 1963!

_________________
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι στέλεχος του Φιλειρηνικού Κινήματος και συγγραφέας του βιβλίου «Ο Λαμπράκης και το Κίνημα Ειρήνης» (εκδ. Ταξιδευτής).

http://www.avgi.gr/article/216470/i-a-marathonia-poreia-eirinis-ena-istoriko-orosimo

Γρηγόρης Λαμπράκης: 50 χρόνια από τη δολοφονία του, 100 χρόνια από τη γέννησή του

Του Γιάννη Δ. Στρατή*

Το 1961, στις εκλογές της "Βίας και Νοθείας" (όπως κατήγγειλε ο Γεώργιος Παπανδρέου), ο Γρηγόρης Λαμπράκης εκλέχθηκε βουλευτής στο ελληνικό κοινοβούλιο συνεργαζόμενος με την ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά). Την επόμενη χρονιά εκλέχθηκε ο αντιπρόεδρος της ΕΕΔΥΕ (Ελληνική Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και την Ειρήνη), που ήταν μέλος του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ειρήνης. Στις 14.4.63 πήρε μέρος στην αντιπολεμική πορεία, που διοργάνωσε στην Αγγλία η επιτροπή των 100 προσωπικοτήτων με επικεφαλής τον νομπελίστα λόρδο Bertrand Rassel, φιλόσοφο και μαθηματικό. Ο Λαμπράκης εκπροσώπησε την ΕΕΔΥΕ παρέα με τον Μανώλη Γλέζο, τον Λεωνίδα Κύρκο, τη Γιούλια Λιναρδάτου, την Μπέτυ Αμπατιέλου κ.ά.

Το ξεκίνημα έγινε από τον Όλτερ Μάστον και μετά από πορεία 3 ημερών τερμάτισαν στη Τραφάλγκαρ Σκουέαρ του Λονδίνου. Το γεγονός απαθανατίζεται σε μια φωτογραφία όπου εικονίζονται οι προαναφερόμενοι να βαδίζουν στους δρόμους του Λονδίνου με επικεφαλής τον Γρ. Λαμπράκη, που κρατάει ένα πανό με την επιγραφή ΕΛΛΑΣ και τα σήματα του Πυρηνικού Αφοπλισμού εκατέρωθεν. Σε μια επίσης ιστορική φωτογραφία, στιγμιότυπο απ' την 1η Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης, εικονίζεται ο Γρ. Λαμπράκης να κατεβαίνει τα σκαλοπάτια του Τύμβου κρατώντας το ίδιο πανό με τα χέρια σε έκταση παραπέμποντας στον Εσταυρωμένο.

Η 1η Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης, που απαγορεύτηκε απ' την αστυνομία, είχε διοργανωθεί από την ΕΕΔΥΕ σε στενή συνεργασία με τη νεοσύστατη "Κίνηση Νέων για τον Πυρηνικό Αφοπλισμό 'Μπέρτραντ Ράσελ'", που τελούσε υπό την αιγίδα του λόρδου Rassel και έγινε με πρωτοβουλία του αείμνηστου Μιχάλη Περιστεράκη, φοιτητή Νομικής, ο οποίος ανέλαβε πρόεδρος. Γραμματέας ανέλαβε ο Νίκος Κιάος, φοιτητής του φυσικού τμήματος της Φυσικομαθηματικής Σχολής. Την ιδρυτική διακήρυξη είχαν συνυπογράψει 100 νέοι, κυρίως φοιτητές, απ' όλους τους χώρους??? μεταξύ τους και ο υπογράφων.

Η αστυνομία είχε απαγορεύσει αυστηρά την προσέγγιση στον Τύμβο και ο λόρδος Rassel για να ακυρωθεί η απαγόρευση δήλωσε στα ΜΜΕ στο Λονδίνο ότι θα κατέβει στην Αθήνα να πάρει μέρος στην πορεία. Ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Ευ. Αβέρωφ, αν δεν κάνω λάθος, του διαμήνυσε μέσω του ελληνικού Τύπου να μην το επιχειρήσει γιατί θα συλληφθεί στο αεροδρόμιο και θα απελαθεί πάραυτα. Κι ο λόρδος έστειλε τον γραμματέα του, Πάτρικ Ποτλ!

Αποφασίστηκε η πορεία να γίνει απ' την Αθήνα στον Μαραθώνα, καθώς όμως οι πεζοπόροι συνέρρεαν στη συμβολή των λεωφόρων Αλεξάνδρας και Κηφισίας, στους Αμπελόκηπους, η αστυνομία έκανε απροκάλυπτα γενική έφοδο. Πάνω από 2.000 οι συλληφθέντες (και ο Ποτλ)??? πάρα πολλοί τραυματίστηκαν. Ο Λαμπράκης, εκμεταλλευόμενος τη βουλευτική του ιδιότητα, κατάφερε με πολλή υπομονή και επιμονή να διασπάσει τα αστυνομικά μπλόκα και να φτάσει στον Τύμβο, οπότε ξεκίνησε την πορεία προς την Αθήνα. Στη Νέα Μάκρη προστέθηκαν τρία παλικάρια ως συνοδοί: οι Ανδρ. Μαμωνάς, Παντ. Γούτης και Μπ. Παπαδόπουλος. Μετά από βάδισμα 14 χιλιομέτρων συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στη Γενική Ασφάλεια. Σε 2 με 3 ώρες ήταν όλοι ελεύθεροι. Το αυταρχικό καραμανλικό κράτος έδειξε τα δόντια του απέναντι στο Αντιπολεμικό Κίνημα με στόχο να τρομοκρατήσει τους ειρηνιστές και γενικότερα να σπρώξει το μαζικό κίνημα χειραφέτησης του λαού σε αναδίπλωση, ενόψει και του πολέμου στη Μέση Ανατολή, όπου βυσσοδομούσαν οι Ισραηλινοί στρατοκράτες με την πλήρη υποστήριξη των Αμερικανών.

Το 1965 και το 1966 πραγματοποιήθηκαν δύο καταπληκτικές πορείες: η 3η και η 4η, που έμειναν στην ιστορία για το πλήθος και το πάθος των συμμετεχόντων πεζοπόρων. Πάνω από 500.000 άτομα πήραν μέρος. Θεωρήθηκε απ' τις πιο σημαντικές εκδηλώσεις του Παγκόσμιου Κινήματος για την Ειρήνη.
Την περίοδο αυτή το ευρύτερο λαϊκό κίνημα ανασυγκροτείται και δίνει δυναμικά ειρηνικές μάχες για την υπεράσπιση της Δημοκρατίας και του Συντάγματος (1 - 1 - 4), για τη ριζική ανασυγκρότηση της Παιδείας (15%), για τη Μόρφωση και τον Πολιτισμό (Λέσχες σε κάθε χωριό και κάθε γειτονιά). Μια ανάταση εκ βαθέων, που ιστορικά θεωρείται προανάκρουσμα του Γαλλικού Μάη '68. Ένα σπιράλ που ανέκοψε το χουντικό πραξικόπημα της 21.4.67.

***

Τελικά το 1963 είναι μια χρονιά μεστή από συνταρακτικά γεγονότα, που καθόρισαν μονοσήμαντα την εξέλιξη της χώρας.

Στις 26.4.63 βρέθηκε στο Λονδίνο η βασίλισσα Φρειδερίκη -παρά την απόλυτη διαφωνία του Αντώνη Αμπατιέλου (στέλεχος του ΚΚΕ), πολιτικού κρατούμενου στις φυλακές του μετεμφυλιακού κράτους, και με την ευκαιρία ήθελε να επιδώσει στη βασίλισσα ένα υπόμνημα για την απελευθέρωση του συζύγου της. Ο Λαμπράκης ως βουλευτής στο Ελληνικό Κοινοβούλιο προσπάθησε να τη βοηθήσει, ώστε να είναι αποτελεσματικό το διάβημά της.

Η Φρειδερίκη αρνήθηκε να τη δεχτεί και η αστυνομία έξω απ' το ξενοδοχείο δεν της επέτρεψε να προσεγγίσει. Η Αμπατιέλου επέμενε να μπει στο ξενοδοχείο και η αστυνομία την απώθησε βίαια??? άρπαξε κι ο Λαμπράκης τις ψιλές του στην προσπάθειά του να σπάσει τον κλοιό της αστυνομίας. Οι πολίτες, που είχαν στο μεταξύ συγκεντρωθεί, ξέσπασαν σε έντονες διαμαρτυρίες και τα επεισόδια γενικεύτηκαν προκαλώντας την επέμβαση της έφιππης αστυνομίας.

Το παρακράτος αυτή τη δράση τη χρέωσε στον Λαμπράκη. Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι την εντολή για τη δολοφονία του Λαμπράκη την έδωσε η ίδια η Φρειδερίκη, που όπως λένε κάποιοι επαΐοντες ήταν έξαλλη απ' το συμβάν, κυρίως με το "θράσος" του Λαμπράκη.

***

Στις 22.5.63 δολοφονήθηκε ο Γρηγόρης Λαμπράκης στη Θεσσαλονίκη από τους παρακρατικούς Σπ. Γκοτζαμάνη και Μαν. Εμμανουηλίδη στη συμβολή των οδών Βενιζέλου και Σπανδωνή, λίγα μέτρα μακριά απ' το κτήριο όπου στεγαζόταν το Δημοκρατικό Συνδικαλιστικό Κίνημα, στην αίθουσα του οποίου μίλησε ο Λαμπράκης για την ειρήνη και τον αφοπλισμό.

Τα γεγονότα είναι γνωστά, όπως ο ρόλος ενός παλικαριού, του Μανόλη Χατζηαποστόλου, του επονομαζόμενου "τίγρη", που σάλταρε στο τρίκυκλο και κατάφερε τελικά με πολλές σωματικές αβαρίες (ο Εμμανουηλίδης, που ήταν στην καρότσα, κρατούσε το ρόπαλο με το οποίο χτύπησε τον Λαμπράκη) να τους συλλάβει και να τους παραδώσει στα προστρέξαντα όργανα της "τάξης".

Την ώρα που λάμβανε χώρα το έγκλημα, οι άνδρες της χωροφυλακής (180 άτομα) "περί άλλων τινών ετύρβαζαν". Έχει αποδειχθεί ότι στην ουσία η δύναμη της χωροφυλακής δεν ήταν εκεί για να επιβάλει την έννομη τάξη, αλλά για να διευκολυνθούν οι παρακρατικοί να κάνουν το φονικό!

Πέντε μέρες κράτησε η μάχη του Γρηγόρη με τον χάροντα, αντιστάθηκε σαν άλλος Διγενής Ακρίτας στα μαρμαρένια αλώνια. Τελικά κατέληξε στις 01.22' της 27.5.63 στο δωμάτιο 155 του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ. Την πρώτη νύχτα τον απόθεσαν πάνω σ' ένα ξυλοκρέβατο σ' έναν κρύο σκοτεινό θάλαμο του υπογείου, παρέα με τον άλλο σοβαρά τραυματισμένο Γιώργη Τσαρουχά, βουλευτή Καβάλας της ΕΔΑ, που δέχθηκε σκληρή και ύπουλη επίθεση εκ των όπισθεν από "αγανακτισμένους" τραμπούκους της αντισυγκέντρωσης, καθώς προσερχόταν στον τόπο της εκδήλωσης. Νόμιζαν ότι ήταν ο Λαμπράκης.

Ο Τσαρουχάς τελικά τα κατάφερε, έγινε καλά, ωστόσο στη δικτατορία συνελήφθη και βασανίστηκε απάνθρωπα στη Γενική Ασφάλεια, όπου και εξέπνευσε.

Την πρώτη νύχτα το νοσοκομείο βρέθηκε ανέτοιμο να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Τρία μέλη της σπουδαστικής οργάνωσης της ΝΕΔΑ, ο Θανάσης Γρέβιας της Νομικής και οι Γιάννης Γρηγοριάδης, Γιώργος Ιωαννίδης του Μαθηματικού τμήματος της Φυσικομαθηματικής, στάθηκαν άγρυπνοι συμπαραστάτες και φρουροί -μέχρι και νοσηλευτικές υπηρεσίες πρόσφεραν στους δύο τραυματίες.

***

Η σορός μεταφέρθηκε απ' τη Θεσσαλονίκη με τρένο και στον σταθμό Λαρίσης της Αθήνας χιλιάδες άνθρωποι απ' όλα τα κοινωνικά στρώματα χαιρέτισαν τον νεκρό με αγωνιστικά συνθήματα. Τότε ακούστηκε για πρώτη φορά η ιαχή: "Κάθε νέος και Λαμπράκης".

Η εξόριστη ηγεσία του ΚΚΕ, παρά την απόσταση που τη χώριζε απ' τα τεκταινόμενα και την απόλυτη αντίθεση του κλιμακίου της Κεντρικής Επιτροπής, που δρούσε στο εσωτερικό της χώρας, εκτίμησε ότι βρισκόμασταν σε προεπαναστατικές συνθήκες. Έτσι η κηδεία του Λαμπράκη έπρεπε να μετεξελιχθεί σε λαϊκή εξέγερση. Σύσσωμη η ηγεσία της ΕΔΑ με επικεφαλής τον πρόεδρο Γιάννη Πασαλίδη και τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο Ηλία Ηλιού πάτησε ποδάρι και δεν επέτρεψε να εκδηλωθεί αυτός ο εξτρεμισμός. Είναι η πρώτη φορά που η ΕΔΑ σήκωσε κεφάλι απέναντι στο ΚΚΕ. Αργότερα έγινε γνωστό ότι μας την είχανε στημένη. Θα θρηνούσαμε πολλά θύματα και θα μπαίναμε από τότε στον γύψο (των βασιλοφρόνων στρατηγών και του ΙΔΕΑ).

Στις επόμενες μέρες πρωτοβουλία του Μίκη Θεοδωράκη και άλλων διανοουμένων, εργαζομένων, κυρίως νέων, ιδρύθηκε η "Δημοκρατική Κίνηση Νέων 'Γρηγόρης Λαμπράκης'", που είχε κύρια στοχοπροσήλωση στον πολιτισμό και το περιβάλλον.

Για ένα διάστημα συνυπήρξε με τη ΝΕΔΑ, οι δύο συλλογικότητες συνεργάστηκαν θετικά και αρμονικά. Ωστόσο γινόταν μεγάλη σπατάλη στελεχικού δυναμικού και σιγά - σιγά άρχισαν να εμφανίζονται κάποιες εκδηλώσεις ανταγωνισμού.

Η ΝΕΔΑ βρέθηκε μπροστά σ' ένα δίλημμα για το ποια θα πρέπει να είναι τα χαρακτηριστικά της πολιτικής νεολαίας της Αριστεράς στις συνθήκες που διαμορφώνονταν. Χρειαζόμασταν μια οργάνωση που να λειτουργεί με τις αρχές του κόμματος νέου τύπου (δημοκρατικός συγκεντρωτισμός) ή μια, κατά κάποιον τρόπο, χαλαρή συλλογικότητα με τον ευρύτερο δυνατό ορίζοντα απεύθυνσης;

Υποστηρίχθηκαν κατά βάση δύο αντιλήψεις. Η μια ήθελε τις δύο εκδοχές της αριστερής νεολαίας να είναι διακριτές και συμπληρωματικές. Η άλλη να ενωθούν και να δημιουργήσουν μια τρίτη, που θα συνθέτει τα χαρακτηριστικά και των δύο. Τελικά η διαφωνία χάθηκε στο Συνέδριο (1965) με την οριστική επικράτηση της ενοποίησης και την ίδρυση της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη. Πρόεδρος εκλέχθηκε ο Μίκης Θεοδωράκης και γραμματέας ο Τάκης Μπενάς. (Στη φυλακή έμαθα ότι σ' αυτή τη διευθέτηση έβαλε τον πόντο της και η εξόριστη ηγεσία του ΚΚΕ).

Η ΔΝΛ υπερασπίστηκε σθεναρά τη Δημοκρατία και τη Συνταγματική Τάξη. Την περίοδο των Ιουλιανών (1965-1966) συντονίστηκε αγωνιστικά με την ΕΔΗΝ (Ελληνική Δημοκρατική Νεολαία), που πολιτικά και ιδεολογικά ήταν προσκείμενη στις δυνάμεις του Κέντρου (Ε.Κ.). Η κοινή δράση σε καθημερινή βάση των δύο αυτών οργανώσεων, και όχι μόνον, λειτούργησε κυριολεκτικά ως κυματοθραύστης στα αλλεπάλληλα πραξικοπήματα του βασιλιά να αλώσει τη Βουλή σαν άλλος Λουδοβίκος 14ος και να επιβάλει την κυβέρνηση της αρεσκείας του.

***

Η όποια διαλεύκανση της δολοφονίας του Λαμπράκη κατ' αρχάς οφείλεται στον ανακριτή Χρ. Σαρτζετάκη (αργότερα ανέλαβε Πρόεδρος της χώρας), που είχε την πλήρη υποστήριξη του αντεισαγγελέα Εφετών Παύλου Δελαπόρτα. Ωστόσο τα αποτελέσματα ήταν πενιχρά. "Από πλευράς αστυνομικών μαρτύρων ελάχιστα εισεκομίσθησαν" γράφει στην έκθεσή του ο Π. Δελαπόρτας (Ιστορικά της "Ελευθεροτυπίας", τόμος 22, τεύχος 220, σελ. 25). Ήλθαν όμως αρωγοί οι δημοσιογράφοι Γιάννης Βούλτεψης ("Αυγή"), Γιώργος Μπέρτσος ("Ελευθερία"), Γιώργος Ρωμαίος ("Βήμα" - "Νέα") και συνέβαλαν αποφασιστικά στην έρευνα. Παρά τις απειλές, τους εκβιασμούς και κυρίως το περιρρέον κλίμα τρόμου, αποκάλυψαν συνεργούς, διασυνδέσεις αυτουργών με παρακρατικές οργανώσεις, υποκινητές αντισυγκεντρώσεων και σημαντικές ενδείξεις για τους ηθικούς αυτουργούς.

Παρ' όλ' αυτά η υπόθεση έκλεισε δικαστικά, όπως ακριβώς είχε ξεκινήσει απ' την προανάκριση της χωροφυλακής, με τον χαρακτηρισμό "τροχαίο". Κατά την απόφαση λοιπόν του δικαστηρίου "δεν υπήρξε ανθρωποκτονία εκ προθέσεως ως εκ τούτου ούτε ηθικοί αυτουργοί, ούτε συνεργοί". Καταδικάστηκαν οι δύο αυτουργοί (Σπ. Γκοτζαμάνης 11 χρόνια κάθειρξη, Εμμ. Εμμανουηλίδης 8,5 χρόνια) και κάποιοι ακόμη παρακρατικοί με μικρότερες ποινές. Αμέσως μετά την επικράτηση του χουντικού πραξικοπήματος αφέθηκαν όλοι ελεύθεροι!

***

Στο τέλος του 1963 ο Κων. Καραμανλής παραιτήθηκε κι έφυγε απ' την Ελλάδα με άλλο όνομα (Τριανταφυλλίδης). Στην ουσία δραπέτευσε, τον κυνηγούσαν οι μπράβοι της βασιλικής καμαρίλας και κινδύνευε η ίδια η ζωή του. Λέγεται ότι μέσα στο παλάτι τον πυροβόλησε ο αυλάρχης Αρναούτης τραυματίζοντάς τον στον αριστερό ώμο. Γλίτωσε απ' του χάρου τα δόντια πηδώντας απ' το μπαλκόνι. Έχει μείνει ιστορική η φράση: "Ποιος τελικά κυβερνάει αυτόν τον τόπο;". (Αποδίδεται στον Κων. Καραμανλή).

Αργότερα, μετά την κατάρρευση των συνταγματαρχών υπό το βάρος της προδοσίας της κυπριακής υπόθεσης και ενώ ο "Αττίλας Ι" ήταν σε εξέλιξη, με τους Τούρκους να προελαύνουν στο κυπριακό έδαφος, ήλθε σαν εθνάρχης στις 24.7.74 και ορκίστηκε μεταβατικός πρωθυπουργός με πρόεδρο τον χουντικό στρατηγό Φαίδωνα Γκιζίκη. Το 1975 πρόεδρος της χώρας εκλέχτηκε ο Κωνσταντίνος Τσάτσος και η τυπική δημοκρατία αποκαταστάθηκε.

Ο Καραμανλής, αντί να διατηρήσει τον χαρακτηρισμό του "Εθνάρχη" που του απέδιδε όλος ο λαός, προτίμησε να ιδρύσει το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας (Ν.Δ.) και να γίνει αρχηγός της. Με την ιδιότητα αυτή διεκδίκησε και κατέκτησε την πολιτική εξουσία. Ως πρωθυπουργός έδωσε στην ουσία χάρη στους πρωταίτιους της χούντας. Ωστόσο πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι του χρωστάμε τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ και την κατάργηση της βασιλείας (δεν θα μπορούσε να πραγματωθεί χωρίς τη δική του σύμπραξη).

Έκτοτε η πολιτική του ήταν και πάλι έκφραση αντιλαϊκής νοοτροπίας στην υπηρεσία των μονοπωλίων (ημεδαπής και αλλοδαπής) και των πολυεθνικών εταιρειών.

Πρωτοσέλιδα της "Αυγής" για την δολοφονία Λαμπράκη
Photo Copyright - ΕΝΤΥΠΟ ΑΡΧΕΙΟ ΑΥΓΗΣ

http://www.avgi.gr/article/71620/grigoris-lamprakis-50-xronia-apo-ti-dolofonia-tou-100-xronia-apo-ti-gennisi-tou

Πενήντα χρόνιο από την δολοφονία Γρηγόρη Λαμπράκη

Ο Γρηγόρης Λαμπράκης, πολιτικός και υφηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, γεννήθηκε το 1912 στην Κερασίτσα της Τεγέας όπου έβγαλε το Γυμνάσιο. Στη συνέχεια σπούδασε στην Ιατρική του Πανεπιστημίου Αθηνών. Από τα νεανικά του χρόνια είχε ιδιαίτερη κλίση στον κλασικό αθλητισμό και ανακηρύχτηκε πολλές φορές βαλκανιονίκης στο άλμα εις μήκος. Μάλιστα κατείχε το πανελλήνιο ρεκόρ του αθλήματος αυτού για είκοσι τρία χρόνια (1936-1959). 

Κατά την περίοδο της Γερμανοϊταλικής κατοχής έλαβε ενεργό μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Το 1943 ίδρυσε την «Ένωση των Ελλήνων Αθλητών» και διοργάνωσε αγώνες, από τα έσοδα των οποίων ενίσχυσε τα λαϊκά συσσίτια. Μετά τις σπουδές του έκανε το διδακτορικό στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και αργότερα έγινε υφηγητής της Ιατρικής Σχολής στην έδρα της Γυναικολογίας. Δραστήριος, παράλληλα διατηρούσε κλινική στην οποία δέχεται δωρεάν τους φτωχούς.

Με προοδευτικό προσανατολισμό και αριστερή ιδεολογία, ο Γρηγόρης Λαμπράκης δραστηριοποιήθηκε έντονα στο φιλειρηνικό κίνημα της εποχής, το κίνημα ειρήνης, που μεταξύ άλλων έβαλε κατά του πολέμου στο Βιετνάμ, και συνεργάστηκε με την ΕΔΑ. Στις εκλογές του 1961 εξελέγη βουλευτής Πειραιά με το Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο Ελλάδος (Π.Α.Μ.Ε.). Τον ίδιο χρόνο με πρωτοβουλία του ιδρύθηκε η «Επιτροπή για την Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη». Με την ιδιότητα του ως αντιπροέδρου της έλαβε μέρος σε διεθνείς ειρηνικές εκδηλώσεις. Δέχεται πολλές φορές απειλές για τη ζωή του, αλλά συνεχίζει απτόητος τη δράση του.

Στις 21-4-63 το κίνημα ειρήνης οργανώνει την πρώτη ειρηνιστική πορεία από το Μαραθώνα, στην οποία πρωτοστατεί ο ίδιος. Η αστυνομία επεμβαίνει ανακόπτοντας την πορεία και κάνει πολλές συλλήψεις. Μεταξύ άλλων συλλαμβάνεται και ο Μίκης Θεοδωράκης. Ο Λαμπράκης όμως, προστατευόμενος από τη βουλευτική του ασυλία, προχωρά θαρραλέα και φθάνει μόνος του στο τέρμα της πορείας κρατώντας ένα πλακάτ με το σύνθημα της ειρήνης. Οι αστυνομικοί στο τέλος, πέφτοντας επάνω του, τον συλλαμβάνουν.

Στις 22 Μαΐου του 1963 αμέσως μετά τη λήξη μιας συγκέντρωσης φιλειρηνιστών στη Θεσσαλονίκη, στην οποία ο Λαμπράκης ανέπτυξε τις θέσεις του για την ειρήνη, ένα τρίκυκλο με επιβαίνοντες τους παρακρατικούς Μανώλη Εμμανουηλίδη και Σπύρο Γκοτζαμάνη πέφτει επάνω του. Ο Λαμπράκης τραυματίζεται θανάσιμα και αργότερα, στις 27 Μαΐου, πεθαίνει. Την επομένη γίνεται πάνδημη κηδεία του στην Αθήνα όπου 500.000 κόσμου τον συνοδεύει με συνθήματα κατά της κυβέρνησης και του παρακράτους («Δημοκρατία», «ο Λαμπράκης Ζει!»). Η δολοφονία του προκαλεί σφοδρή λαϊκή αντίδραση και αποκαλύπτει τη δράση του παρακράτους με την ανοχή της κυβέρνησης της ΕΡΕ και τη κάλυψη των αρχών. Κεντρικό ρόλο στη διαλεύκανση και στις αποκαλύψεις του ρόλου των παρακρατικών παίζουν ο ανακριτής Χρήστος Σαρτζετάκης και ο εισαγγελέας Παύλος Δελαπόρτας αντιστεκόμενοι στις ασκούμενες πιέσεις.

Στη συνέχεια σηματοδοτούνται ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις με αποκορύφωμα την παραίτηση και την αποχώρηση του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή στο Παρίσι. Η πορεία ειρήνης στο Μαραθώνα από τότε θεσμοθετείται και γίνεται στη μνήμη του. Πολλοί νέοι πυκνώνουν τις τάξεις της «Νεολαίας Λαμπράκη», νεολαΐστικης οργάνωσης αριστερού προσανατολισμού, που έχει πρώτο γραμματέα το Μίκη Θεοδωράκη. Η οργάνωση αυτή διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο αριστερό και δημοκρατικό κίνημα της εποχής.

Ο Γρηγόρης Λαμπράκης μένει από τότε στη συνείδηση ενός μεγάλου τμήματος του ελληνικού λαού σαν το σύμβολο του αγώνα ενάντια στην οπισθοδρόμηση, την πολιτική φίμωση, το παλάτι και την εξάρτηση από την αμερικανοκρατία. Σαν το εθνικό σύμβολο για τη Δημοκρατία και την κοινωνική δικαιοσύνη.

________________________

http://www.flickr.com/photos/piazzadelpopolo/sets/72157623987836891/with/4628578897/

Κυκλοφόρησε το βιβλίο «Ο Λαμπράκης και το Κίνημα Ειρήνης» του Πάνου Τριγάζη, που είναι αφιερωμένο στα 50 χρόνια από τη δολοφονία του Γρ. Λαμπράκη

Πάνος Τριγάζης: Από όλες τις ιδιότητες που με συνοδεύουν, για εκείνη του ακτιβιστή της ειρήνης νιώθω τη μεγαλύτερη τιμή

Η ισχύς εν τη ειρήνη*

Ας μου επιτρέψουν οι αναγνώστες της «Αυγής» να πω ότι, από όλες τις ιδιότητες που με συνοδεύουν, για εκείνη του ακτιβιστή της ειρήνης νιώθω τη μεγαλύτερη τιμή.
Με την ιδιότητα αυτή έγραψα και το βιβλίο«Ο Λαμπράκης και το Κίνημα Ειρήνης»,που είναι αφιερωμένο στα 50 χρόνια από τη δολοφονία του Γρ. Λαμπράκη και την ίδρυση της Δ.Ν. Λαμπράκη.
Στην πρόσφατη εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου, μου έκανε την τιμή να παραστεί και ο πρεσβευτής της Παλαιστίνης στην Αθήνα. Αυτό μου έδωσε την ευκαιρία να επισημάνω ότι ο ηρωικός παλαιστινιακός λαός και το εθνικοαπελευθερωτικό του κίνημα έχουν πλουτίσει το παγκόσμιο κινηματικό λεξιλόγιο με μια σπουδαία λέξη, την «ιντιφάντα», που στην πρώτη φάση της, το 1987-90, ήταν μια ειρηνική εξέγερση, κυρίως νέων ανθρώπων, στα κατεχόμενα, που εφάρμοσαν μεθόδους δράσης πολιτικής ανυπακοής στις δυνάμεις της κατοχής.

Σε ό,τι αφορά τα 50χρονα από τη δολοφονία του Γρ. Λαμπράκη, νομίζω ότι όλοι κατανοούμε γιατί έχει ιδιαίτερη αξία σήμερα να θυμόμαστε και να τιμούμε τον Γρηγόρη Λαμπράκη. Γιατί ο Λαμπράκης συμβολίζει πολλά πράγματα ταυτόχρονα. Αποτελεί σύμβολο ανυποχώρητου αγώνα και ενότητας της Αριστεράς. Σύμβολο αντιρατσισμού, αντιιμπεριαλισμού και δράσης υπέρ της κοινωνικής αλληλεγγύης.

Αναφέρθηκα στην «ιντιφάντα» και γιατί πιστεύω -όπως έχω γράψει κι άλλες φορές- ότι σήμερα χρειάζεται και η χώρα μας μια πολιτιστική «ιντιφάντα», δηλαδή ένα πλατύ κίνημα αξιών που μία από τις διαστάσεις του θα μπορούσε να είναι ένας συντονισμένος αγώνας για μιακουλτούρα ειρήνης, ιδιαίτερα στον χώρο της εκπαίδευσης, ικανή να θωρακίσει τη νεολαία μας απέναντι στα κηρύγματα της βίας και του μίσους, του σωβινισμού και του ρατσισμού.

Κατά τη γνώμη μου, η αντίσταση στον ρατσισμό και τον νεοναζισμό αποτελεί πρώτιστο φιλειρηνικό και δημοκρατικό καθήκον μας σήμερα. Όσοι δεν το κατανοούν αυτό, αγνοούν τα οδυνηρά διδάγματα της ιστορίας αυτού του τόπου και της Ευρώπης.

Μια κουλτούρα ειρήνης σημαίνει κανένας εφησυχασμός και καμία ανοχή στον μιλιταρισμό και στον πόλεμο, καθώς και σε φιλοπόλεμες θεωρίες, όπως η περιβόητη «σύγκρουση των πολιτισμών» του Χάντιγκτον, ή σε μειωτικούς χαρακτηρισμούς για γειτονικούς λαούς.

Ακόμα μία σκέψη. Μερικοί θεωρούν ότι η διεκδίκηση της ειρήνης σημαίνει ενδοτισμό στα εθνικά θέματα ή απουσία πνεύματος ριζικής αμφισβήτησης της λεγόμενης «νέας τάξης πραγμάτων» στον κόσμο.

Δεν υπάρχει τίποτε αναληθέστερο. Και πάλι αγνοούνται τα διδάγματα της ιστορίας. Ας θυμηθούμε την Κύπρο, αλλά και τις μεγάλες ζημιές -στο διπλωματικό και πολιτικό επίπεδο- που υπέστη η χώρα μας από την επίσημη πολιτική που ακολουθήθηκε έναντι της FYROM μετά το 1991.

Ας θυμηθούμε και κάτι άλλο. Ποιοι και πώς εκμεταλλεύθηκαν τις ευαισθησίες του ελληνικού λαού για την εθνική ασφάλεια και τα προβλήματα στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις για να φέρουν την Ελλάδα στη σημερινή δεινή θέση, μέσω και των πολυδάπανων εξοπλισμών, στους οποίους οφείλεται πολύ μεγάλο μέρος του δημόσιου χρέους.

Η δική μου πεποίθηση είναι «Η ισχύς εν τη ειρήνη»! Και πιστεύω ότι ισχυρή Ελλάδα θα είναι μια φιλειρηνική Ελλάδα, μια Ελλάδα της φιλίας και της ισότιμης συνεργασίας με όλους τους λαούς και ιδιαίτερα με τους γειτονικούς.

Όσο για τη χώρα μας, δυστυχώς, δεν διαθέτει μεσογειακή πολιτική, ενώ θα έπρεπε να είναι στις προτεραιότητές της. Αν προσέξετε στον χάρτη, η Ελλάδα μοιάζει με απλωμένο χέρι προς την Μ. Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Και σ' αυτή την παράσταση πρέπει να αντιστοιχεί η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας, την οποίαν ελπίζω ότι θα κληθεί να εφαρμόσει σύντομα μια κυβέρνηση της Αριστεράς με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ.

__________________
Σημ: Το άρθρο αυτό βασίστηκε στην ομιλία του Πάνου Τριγάζη, στην εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου του «Ο Λαμπράκης και το Κίνημα Ειρήνης», στις 8 Απριλίου 2013 στην Αθήνα.

εφημ. Η ΑΥΓΗ

http://www.avgi.gr/article/234242/i-isxus-en-ti-eirini